Этникалык кыргыздар

Улуу Британия, Кытай империясы жана Орус империясы 1896-жылы Сары-Кол Памир территориясын Зор-Көл көлүнөн, Ак-Суу суусунун башына чейин Ооганистан, Ак-Суу, Токтомуш Маркан-Судан Эркештамга чейин, ар жагы Кытай империясына, калган Памир азыркы Мургаб району Орусия империясына бөлүнгөн. Ошентип кыргыз эли аргасыз үчкө бөлүнүп калышкан. Бүгүнкү күндө ошол Ооганстанга бөлүнгөн Чоң жана Кичи Памир же болбосо, Ооган кыргыздары 3500 эли бар. Кыргыз…

Кыргызстан дегенде эки көзү төрт болгон памирлик кыргыздар Ушул жылдын жай айларында өз демилгелери менен Ооганстандагы кичи Памир кыргыздарынын турмушу менен таанышуу үчүн Кыргызстандан тогуз кишиден турган топ атайын барып келгендигин өткөн саныбызда "Памирлик кыргыздар" аттуу макалабызда жарыя кылган элек. Окурмандардын өтүнүчү менен кабарчыбыз ал топтун башчысы Иса Өмүракуновго бир нече суроолор менен кайрылды. - Иса мырза, сиздер кесибиңирге байланыштуу…

Боор барбы сенде, кыргыз!? Биз кайсы кылымда жашап атабыз да, памирлик боордош кыргыз калкы кайсы кылымда жашап атат, бурадар? Кудум таш доорун элестеткен тирукмуш заманда күн кечирген кандаштарыбыздын кайгы-касиретин уккан жан барбы бүгүн!? Ит көргөн жашоо-турмушту баштан кечирген оогандык кыргыздар жөнүндө 90-жылдардын башында кайран эл деп Дооронбек Садырбаев бир канкакшады эле. "Кайран эл!" - деп жүрүп, өзү кайран болгон…

Азиз Улуу - Туркиянын Ван өрөөнүндө отурукташкан оогандык кыргыздардын өкүлү. Азыр Истамбулда британиялык "Баджет" (Budget) саякат фирмасында бөлүм башчысы болуп иштейт. Келинчеги Зуура - кытайлык кызылсуулук кыргыздардан. Сулайман, Харун деген эки уулу бар. Азиз Улууну анын Истамбулдагы эл аралык "Ата Түрк" аба бекетиндеги кеңсесинде Жаңыл Жусубжан сөзгө тартты. Жаңыл Жусубжан: Азиз, силер Ооганстандын Улуу Памиринен кээде кабар алып турат…

Ооганстандагы Памир тоолорунда жашаган, деңиз деңгээлинен 4100- 4200 метр бийиктикте жайгашкан боордошторубузга былтыркы жылдын июль – август айларында өз өмүрүн тобокелге салып барып келген жердештерибиз Иса Өмүракунов менен Замир Байтоковко жолугуп баарлашып калдым. Боордоштор жөнүндө алардан угуп олтуруп, «Памирлик кыргыздар» жөнүндө көп айтылып, жазылып, теледе көрсөтүлүп жүрсө деле дагы бир ирет алар жөнүндө сөз кылып өз оюмду айтайын дедим. Улуу…

Манас кыргыз улутунун улуу сыймыгына айланганын эч кимибиз тана албайбыз. Ар бир кыргыз айкөлдүн арбайына сыйынып келгени да тандыра койбойт. Бирок, турмуштун катаал сыноолоруна туш болгон баатыр бабабыз Манастын окуясын баяндаган эпостун тагдыры учурда дагы талашка түшүп отурат. Биз билгенден буга чейин эле Манас эпосун бир топ улут өзүнө энчилөөнүн амалын көрүп, далилдей албаган соң, кол куушуруп келген болсо, байкатпай…